Έγγραφο θέσης της Ομάδας του ΕΛΚ σχετικά με την καταπολέμηση του πληθωρισμού και την αντιμετώπιση της αύξησης του κόστους ενέργειας και διαβίωσης: εξασφάλιση ενός χειμώνα αλληλεγγύης

Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας προκαλεί τεράστια δεινά στο λαό της Ουκρανίας και αποτελεί άμεση επίθεση στις ευρωπαϊκές αξίες. Έχει σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομία της ΕΕ, ιδίως μέσω της δραματικής αύξησης των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων. Το ποσοστό πληθωρισμού της ζώνης του ευρώ έφτασε σταδιακά το 9,1% τον Αύγουστο του 2022, με σχεδόν τα μισά κράτη μέλη της να υποφέρουν από διψήφια ποσοστά, ενώ ορισμένα από αυτά έφτασαν μέχρι και το 25% του πληθωρισμού. Επιπλέον, και λόγω του έμμεσου αντίκτυπου του υψηλού ενεργειακού κόστους, οι περισσότεροι δείκτες του πυρήνα του πληθωρισμού έχουν αυξηθεί και η πληθωριστική πίεση τροφοδοτείται περαιτέρω από την υποτίμηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ. Όλα αυτά προστίθενται στις προκλήσεις που ήδη αντιμετωπίζουν οι οικονομίες μας λόγω της πανδημίας COVID-19. Οι εταιρείες πρέπει να επανεξετάσουν τις στρατηγικές τους εξαιτίας του αυξημένου κόστους παραγωγής λόγω του υψηλότερου κόστους των πρώτων υλών, των περιορισμένων αλυσίδων εφοδιασμού και των τιμών μεταφοράς/ενέργειας σε συνδυασμό με την αλλαγή της καταναλωτικής συμπεριφοράς και τη δέσμευση για τους κλιματικούς μας στόχους. Οι πολίτες αγωνίζονται να τα βγάλουν πέρα και, εκτός από τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα, επηρεάζεται όλο και περισσότερο η μεσαία τάξη. Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς: ο χειμώνας που έχουμε μπροστά μας δεν θα είναι εύκολος. Η Ουκρανία μας χρειάζεται ενωμένους σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς. Και για να παραμείνουμε ενωμένοι πρέπει επίσης να διασφαλίσουμε την αλληλεγγύη προς εκείνους που πλήττονται περισσότερο από τις οικονομικές επιπτώσεις αυτού του πολέμου. Περισσότερη Ευρώπη πρέπει να αποτελέσει μέρος μιας συνολικής λύσης για την αντιμετώπιση των επικείμενων προκλήσεών μας.

1. Απαιτείται στοχευμένη δράση για την καταπολέμηση της αύξησης του κόστους

Το αυξανόμενο κόστος διαβίωσης αναγκάζει ήδη εκατομμύρια Ευρωπαίους να αντιμετωπίσουν δύσκολες επιλογές και ο χειμώνας θα το επιδεινώσει. Καθώς υπάρχει έλλειψη προσφοράς και σταδιακή επιβράδυνση της ζήτησης, τα κυβερνητικά μέτρα σε όλη την Ευρώπη πρέπει να επιτύχουν μια λεπτή ισορροπία μεταξύ της προσέγγισης εκείνων που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη χωρίς να τροφοδοτήσουν άσκοπα ακόμη περισσότερο τον πληθωρισμό. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΕ έχει συντονιστικό ρόλο να οργανώσει την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού, να σταθεροποιήσει τα επίπεδα τιμών και να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν. Το βασικό ερώτημα είναι πώς μπορεί η ΕΕ να επιτρέψει, να διευκολύνει και να υποστηρίξει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τέτοια στοχευμένα μέτρα στήριξης, τα οποία οργανώνουν την αλληλεγγύη εντός και μεταξύ των κρατών μελών.
Τα υφιστάμενα πλαίσια επιτρέπουν στα κράτη μέλη να εφαρμόζουν μειωμένους συντελεστές σε ορισμένα καύσιμα κίνησης. Η δυνατότητα εφαρμογής συντελεστών ΦΠΑ 0% σε ορισμένα προϊόντα πρέπει να αξιολογηθεί σε σχέση με τη διατήρηση μιας σταθερής πηγής εσόδων. Η πλειονότητα των κρατών μελών έχει χρησιμοποιήσει μέρος της υφιστάμενης ευελιξίας που παρέχει η νομοθεσία της ΕΕ τους τελευταίους μήνες, αλλά μπορούν να γίνουν περισσότερα. Απαιτείται κοινή και συντονισμένη δράση της ΕΕ.

• Η ομάδα του ΕΛΚ καλεί την Επιτροπή να εξετάσει το ενδεχόμενο να δώσει σε όλα τα κράτη μέλη περιθώριο να θεσπίσουν περαιτέρω προσωρινές απαλλαγές ή μειώσεις των ειδικών φόρων κατανάλωσης και των ενεργειακών φόρων για την ελάφρυνση της επιβάρυνσης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.
• Η Ομάδα του ΕΛΚ καλεί τα κράτη μέλη να εξετάσουν το ενδεχόμενο απαλλαγής των βασικών τροφίμων (όπως τα μη επεξεργασμένα φρούτα και λαχανικά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα) από τον ΦΠΑ σε ολόκληρη την ΕΕ, όσο διαρκεί η κρίση- και καλεί, εν προκειμένω, την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να παράσχουν αποτελεσματική παρακολούθηση και επιβολή από τις αρχές εποπτείας της αγοράς και ανταγωνισμού, ώστε να διασφαλιστεί ότι η μείωση θα μεταφερθεί στους πολίτες.
• Η Επιτροπή θα πρέπει να διασφαλίσει ότι όλα τα αιτήματα των κρατών μελών για προσωρινές απαλλαγές ή μειώσεις αντιμετωπίζονται γρήγορα και με συνέπεια. Όλες οι δράσεις ελάφρυνσης πρέπει να φτάνουν πραγματικά στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
• Για τον καλύτερο συντονισμό των πολιτικών των κρατών μελών, η ομάδα του ΕΛΚ ζητεί ένα φόρουμ ταχείας αντίδρασης: τη δημιουργία ενός μηνιαίου υπουργικού συμβουλίου της ΕΕ για το "κόστος διαβίωσης ", στο οποίο θα συμμετέχουν υπουργοί από όλους τους σχετικούς τομείς πολιτικής και το οποίο θα αναφέρεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αυτό θα επέτρεπε τον εντοπισμό βέλτιστων πρακτικών και τον μετριασμό των πιθανών διασυνοριακών επιπτώσεων των αποκλινουσών εθνικών πολιτικών.
• Η ομάδα του ΕΛΚ υποστηρίζει την πρόταση της Επιτροπής για τη θέσπιση προσωρινού έκτακτου ανώτατου ορίου για τα έσοδα της αγοράς από την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το σχέδιο στοχεύει σε ένα ανώτατο όριο για τα έσοδα των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας που δεν παράγουν φυσικό αέριο και σκληρό άνθρακα, καθώς και σε μια πρόσθετη εύλογη εισφορά επί των πλεοναζόντων φορολογητέων κερδών των εταιρειών ορυκτών καυσίμων και αυτή η προσωρινή αλληλεγγύη να συμβάλει στη μείωση του ενεργειακού κόστους για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Η Ομάδα ΕΛΚ επικρίνει το γεγονός ότι η πρόταση αυτή έχει τη μορφή κανονισμού του Συμβουλίου (άρθρο 122 ΣΛΕΕ), αποκλείοντας τον νομοθετικό ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η πίεση του χρόνου δεν αποτελεί δικαιολογία για την καταστρατήγηση της δημοκρατίας!
• Αναμένει από την Επιτροπή να διασφαλίσει τη στενή και ενδελεχή διερεύνηση των μέτρων που λαμβάνουν τα κράτη μέλη με βάση τις προτάσεις της Επιτροπής, ώστε να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τους στόχους της ελάφρυνσης των τελικών καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας- η Ομάδα ΕΛΚ τονίζει τη σημασία των παρεμβάσεων που βασίζονται στην αγορά, όπως τα προσωρινά ανώτατα όρια τιμών που δεν διαταράσσουν τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν καταστρέφουν τα κίνητρα για εξοικονόμηση ενέργειας και δεν εμποδίζουν τις επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και έργα υποδομής.
• Υποστηρίζουμε την ιδέα της παρέμβασης στο ΣΕΔΕ, η οποία θα δημιουργήσει τα απαραίτητα χρήματα και ταυτόχρονα θα μετριάσει την τιμή του ΣΕΔΕ. Αυτό δεν είναι μια ανεπιθύμητη παρενέργεια, αλλά κάτι που χρειαζόμαστε απεγνωσμένα σε αυτούς τους καιρούς της κρίσης. Θέλουμε να συμβάλουμε στη μείωση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας και του ενεργειακού κόστους για τη βιομηχανία. Ταυτόχρονα, δεσμευόμαστε σθεναρά για τη θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τον κλιματικό στόχο για το 2030. Η δημοσιονομική πολιτική των κρατών μελών πρέπει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο σημερινό πληθωριστικό πλαίσιο: οι δημοσιονομικές προσπάθειες πρέπει να επικεντρωθούν στα νοικοκυριά με το χαμηλότερο εισόδημα και στις επιχειρήσεις που είναι πιο ευάλωτες στους οικονομικούς κραδασμούς. Επιπλέον, θα πρέπει να έχουν προσωρινό χαρακτήρα, ώστε να μην επιταχύνουν το διαρθρωτικό έλλειμμα και να αποφεύγονται στρεβλώσεις στα σήματα τιμών.
• Η ομάδα του ΕΛΚ σημειώνει ότι αρκετά κράτη μέλη, όπου ο δημοσιονομικός χώρος το επιτρέπει, πραγματοποίησαν αυξήσεις των κατώτατων μισθών σύμφωνα με τις εθνικές πρακτικές, και ιδίως με τις συλλογικές διαπραγματεύσεις, για να μειώσουν τον αντίκτυπο της διπλής κρίσης στους εργαζόμενους και τα νοικοκυριά με στοχευμένο τρόπο και να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των ελλείψεων εργατικού δυναμικού σε ορισμένους τομείς, χωρίς να δημιουργηθεί σπιράλ μισθολογικών τιμών.
• Η Ομάδα του ΕΛΚ ζητά τη διοργάνωση μιας συνέχειας της Κοινωνικής Συνόδου Κορυφής του Πόρτο για να συζητηθούν και να αναληφθούν περαιτέρω δράσεις σχετικά με τις κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις αυτής της έκτακτης κατάστασης και να προστατευθεί ένας αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων στην Ευρώπη από τον αυξανόμενο κίνδυνο φτώχειας. Η Ομάδα του ΕΛΚ ζητεί περισσότερα και εναρμονισμένα φορολογικά κίνητρα για την έρευνα και την ανάπτυξη για την επίτευξη τεχνολογικής ηγεσίας και - ταυτόχρονα - την εξεύρεση λύσεων για την εξοικονόμηση ενέργειας, τη βελτίωση του ενεργειακού εφοδιασμού και την ανάπτυξη υποδομών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

2. Νομισματική πολιτική

Με σεβασμό στην ανεξαρτησία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, πρωταρχικός στόχος της νομισματικής πολιτικής είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών, η οποία αποτελεί έτσι ένα ισχυρό εργαλείο για την καταπολέμηση του πληθωρισμού. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει παραδοσιακά ισχυρό ιστορικό στη διατήρηση του πληθωρισμού σε απόσταση. Συμμεριζόμαστε την παρατήρηση ότι τα υψηλότερα επιτόκια έχουν αμφίδρομο αντίκτυπο στη μείωση των προσδοκιών για τον πληθωρισμό και στην ταυτόχρονη αύξηση του κόστους δανεισμού. Την ίδια στρατηγική θα πρέπει να ακολουθήσουν και οι κεντρικές τράπεζες των κρατών μελών εκτός ευρώ.

• Η Ομάδα του ΕΛΚ καλεί την ΕΚΤ να διατηρήσει την αποφασιστικότητά της να αυξήσει τα επιτόκια όσο οι προβλέψεις της ΕΚΤ παραμένουν αμετάβλητες, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη την αξιολόγηση της αναλογικότητας. Σημειώνουμε την έναρξη λειτουργίας του μηχανισμού προστασίας της μετάδοσης (Transmission Protection Instrument - TPI).
• Η ΕΚΤ πρέπει να αναπτύξει μια αξιόπιστη επικοινωνιακή στρατηγική που θα υποστηρίζεται από ταχεία και απτή δράση για να πείσει τους Ευρωπαίους πολίτες ότι η ΕΚΤ εννοεί την καταπολέμηση του πληθωρισμού.
• Εστιάζοντας στη σταθερότητα των τιμών, η ΕΚΤ πρέπει να παρακολουθεί την εξωτερική αξία του ενιαίου νομίσματος και την αλληλεπίδρασή του με άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες για να αποφύγει έναν ακόμη υψηλότερο "εισαγόμενο πληθωρισμό". Στο πλαίσιο αυτό, η διολίσθηση του ευρώ έναντι του δολαρίου είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, δεδομένου ότι τα ενεργειακά παράγωγα διαπραγματεύονται σε δολάρια και γίνονται όλο και πιο ακριβά για τους ευρωπαίους αγοραστές χονδρικής. Η πρόσφατη πτώση της συναλλαγματικής ισοτιμίας ευρώ/δολαρίου έχει επομένως καταστεί σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στον πληθωρισμό των τιμών της ενέργειας. Προκειμένου να αποτραπεί περαιτέρω επιδείνωση της εξωτερικής αξίας του ευρώ, η ΕΚΤ πρέπει να ενεργήσει στο ίδιο μήκος κύματος με άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες, ιδίως με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ.

3. Επανεξέταση του ενεργειακού εφοδιασμού στην Ευρώπη

Ένας προσιτός, βιώσιμος και ασφαλής ενεργειακός εφοδιασμός είναι το κλειδί για το μέλλον της Ευρώπης. Για να το επιτύχουμε αυτό, χρειαζόμαστε περισσότερη ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική. Η μεταρρύθμιση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας της ΕΕ πρέπει να επιδιωχθεί με μεγαλύτερη συνέπεια- πρέπει να αποφευχθούν υπερβολικά υψηλές εξαρτήσεις και οι βασικές υποδομές πρέπει να παραμείνουν σε ευρωπαϊκά χέρια. Για να παραμείνει η ενέργεια οικονομικά προσιτή και να επιτευχθεί η κλιματική ουδετερότητα, πρέπει να τεθούν όλες οι επιλογές στο τραπέζι. Αυτό σημαίνει κυρίως την επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η οποία θα μειώσει τις τιμές της ενέργειας μεσοπρόθεσμα. Βραχυπρόθεσμα, ωστόσο, χρειάζονται μεγάλες επενδύσεις στις απαραίτητες υποδομές και στις μεταβατικές μορφές ενέργειας για να αποφευχθούν διαταραχές στον ενεργειακό εφοδιασμό.

• Οι επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την ενεργειακή απόδοση και τις ενεργειακές υποδομές, ιδίως τα διασυνοριακά έργα, θα πρέπει να επιταχυνθούν για να αποφευχθούν μελλοντικά ενεργειακά σοκ στην οικονομία της ΕΕ, μεταξύ άλλων μέσω επενδύσεων από το σχέδιο ανάκαμψης της ΕΕ και το RePowerEU.
• Η ομάδα του ΕΛΚ καλεί την Επιτροπή να υποβάλει συγκεκριμένη νομοθετική πρόταση για διαδικασίες ταχείας υλοποίησης για βασικές διασυνοριακές ενεργειακές υποδομές - οι διασυνδέσεις που επιτρέπουν τον εναλλακτικό ενεργειακό εφοδιασμό πρέπει να αποτελέσουν προτεραιότητα. Με την αναβάθμιση των υποδομών ενέργειας και αποθήκευσης και της διασυνοριακής διασύνδεσής μας, η Ευρώπη μπορεί να γίνει πιο αυτάρκης και να διασφαλίσει την καλύτερη λειτουργία της αγοράς ενέργειας και την παροχή ασφάλειας. Η Ευρώπη δεν θα εξαρτηθεί ποτέ ξανά από τη ρωσική ενέργεια.
• Η Ομάδα του ΕΛΚ ζητεί τη δημιουργία μιας πλήρως ολοκληρωμένης εσωτερικής αγοράς ενέργειας μέσω περισσότερων διασυνδέσεων, όπως δείχνει το παράδειγμα αυτής που συνδέει την Ιβηρική Χερσόνησο με τη Γαλλία, και καλύτερων πλατφορμών συναλλαγών, οι οποίες θα μετριάσουν την πίεση των τιμών τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στους καταναλωτές. Η Ομάδα του ΕΛΚ πιστεύει ότι μια λειτουργική ενιαία αγορά ενέργειας είναι καλύτερο εργαλείο για τη διασφάλιση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού μακροπρόθεσμα από ό,τι οι ad hoc αποφάσεις έκτακτης ανάγκης.
• Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να δημιουργήσουν επειγόντως τον απαραίτητο μηχανισμό αλληλεγγύης και αντιστάθμισης και να εφαρμόσουν ταχέως τις νέες υποχρεώσεις αποθήκευσης.
• Ζητούμε τη χρήση εθελοντικών κοινών αγορών ενεργειακών προϊόντων για τη μείωση των τιμών στις διαπραγματεύσεις και τη διασφάλιση της ασφάλειας εφοδιασμού για όλα τα κράτη μέλη.
• Προκειμένου να καταπολεμηθούν οι υψηλές τιμές της ενέργειας, η Επιτροπή θα πρέπει να προτείνει επειγόντως την αναθεώρηση του μηχανισμού διαμόρφωσης των ενεργειακών τιμών της ΕΕ. Η αναθεώρηση αυτή θα πρέπει να βελτιώσει τη λειτουργία και την ανθεκτικότητα της χονδρικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ και να ωφελήσει τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις, ιδίως τις πιο ευάλωτες. Θα πρέπει να αποφεύγονται μέτρα που δεν έχουν εγκριθεί σε επίπεδο ΕΕ και εμποδίζουν τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ και τον ελεύθερο ανταγωνισμό.
• Για την επιτάχυνση της μετάβασης είναι απαραίτητο, ιδίως, να μετριαστεί η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας. Χρειαζόμαστε ηλεκτρική ενέργεια για να απαλλαγούμε από τον άνθρακα στη βιομηχανία, τα κτίρια και τις μεταφορές και για να είμαστε λιγότερο εξαρτημένοι από τη Ρωσία.
• Τα κράτη μέλη θα πρέπει να κάνουν ό,τι χρειάζεται για να διατηρήσουν ή να αυξήσουν την εγχώρια παραγωγή ενέργειας. Η αναβολή της πυρηνικής ενέργειας και η σταδιακή κατάργηση του άνθρακα δεν αποτελούν ταμπού και πρέπει να εξεταστούν από τα κράτη μέλη για να διασφαλιστεί η ασφάλεια του εφοδιασμού και να μειωθούν οι τιμές της ενέργειας. Η αναβολή της σταδιακής κατάργησης των ορυκτών καυσίμων πρέπει να είναι προσωρινή για όσο διαρκεί η τρέχουσα κρίση και να συνοδεύεται από συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Οι υπάρχουσες υποδομές πρέπει να αναβαθμιστούν για να δημιουργηθεί μια κατάλληλη ραχοκοκαλιά υδρογόνου. Η εκτόξευση του υδρογόνου πρέπει να επιταχυνθεί με την κατάργηση της γραφειοκρατίας και επιτρέποντας σε όλες τις μονάδες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας να παράγουν ανανεώσιμο υδρογόνο. Η χρήση ενεργειακών τεχνολογιών με χαμηλές εκπομπές άνθρακα μπορεί να συμβάλει στον μετριασμό των επιπτώσεων των ενεργειακών τομέων στην κλιματική αλλαγή, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα έναν ανθεκτικό, ισχυρό και διαφοροποιημένο ενεργειακό εφοδιασμό.
• Χρειαζόμαστε μια νέα προσέγγιση για τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού, η οποία θα πρέπει να οδηγήσει σε μια προσέγγιση της ενεργειακής διπλωματίας της ΕΕ με τις χώρες εταίρους και τα διεθνή φόρουμ για την πρόληψη των αποτυχιών της αγοράς - και την αύξηση της ενεργειακής ασφάλειας για όλους. Η ομάδα του ΕΛΚ ζητεί μια στρατηγική εισαγωγής υδρογόνου προκειμένου να ενισχυθούν και να διαφοροποιηθούν οι εισαγωγές υδρογόνου από τρίτες χώρες.
• Η Ομάδα ΕΛΚ ζητά τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού καταλόγου ενεργειακών πόρων, ο οποίος θα συγκεντρώνει πληροφορίες των κρατών μελών για τους διαθέσιμους και δυνητικούς ενεργειακούς πόρους τους για καλύτερο συντονισμό, επιτάχυνση των απαραίτητων διαδικασιών και βελτιστοποίηση του ενεργειακού δικτύου. Σε αυτή τη βάση, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να αναπτύξουν τις περιοχές "go-to" τους σύμφωνα με το σχέδιο RePowerEU.

4. Διαφοροποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού και αξίας

Η ενεργειακή και ψηφιακή μετάβαση αυξάνει σημαντικά τη ζήτηση για ορισμένους τύπους πρώτων υλών- ενώ, ταυτόχρονα, η κρίση COVID-19 και ο ρωσικός πόλεμος οδήγησαν σε διαταραχή των αλυσίδων εφοδιασμού και αξίας δημιουργώντας ελλείψεις εφοδιασμού και αύξηση του κόστους παραγωγής. Συνεργαζόμενοι με διεθνείς εταίρους, πρέπει να διασφαλίσουμε τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού, να δώσουμε ώθηση σε νέες συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών, να επενδύσουμε στις εμπορικές μας σχέσεις μέσω νέων ενεργειακών συμμαχιών (μεταξύ άλλων για τις πρώτες ύλες και τις προηγμένες τεχνολογίες), να αξιοποιήσουμε τη δύναμη της ευρωπαϊκής αγοράς μέσω κοινών προμηθειών και να επικυρώσουμε γρήγορα βασικές εμπορικές συμφωνίες.

• Για την ενίσχυση της διεθνούς διάστασης, η Ομάδα του ΕΛΚ ζητεί μια αναζωογονημένη, ενεργητική και στοχευμένη εμπορική πολιτική, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης των εμπορικών σχέσεων με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών, μεταξύ άλλων στο θέμα της πρόσβασης σε (κρίσιμες) πρώτες ύλες. Θέλουμε μια αναγέννηση της συνεργασίας με τους δημοκρατικούς εταίρους σε όλο τον κόσμο: τώρα είναι η ώρα να ενισχύσουμε τις σχέσεις μας με αξιόπιστους και ομοϊδεάτες εταίρους με στόχο την ταχεία σύναψη των υπό διαπραγμάτευση συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου.
• Ταυτόχρονα, η ΕΕ πρέπει να συντομεύσει τις αλυσίδες εφοδιασμού και να μεταφέρει σε άλλες χώρες βασικές διαδικασίες παραγωγής για να αυξήσει την ανθεκτικότητα και να ενισχύσει τη στρατηγική της αυτονομία. Η ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής αγοράς δευτερογενών πρώτων υλών θα αυξήσει επίσης τη διαθεσιμότητα πολύτιμων εισροών για την ευρωπαϊκή βιομηχανία, θα μειώσει τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο της διαχείρισής τους και θα αυξήσει την κυκλικότητα της οικονομίας μας. Η Ομάδα ΕΛΚ ζητεί μια ισχυρή στρατηγική για τις πρώτες ύλες και τις κρίσιμες πρώτες ύλες (CRM). Χρειαζόμαστε μια σε βάθος ανάλυση της ζήτησης και της προσφοράς και να υιοθετήσουμε μέτρα για την άμβλυνση των στενώσεων στον εφοδιασμό - και αύξηση της χρηματοδότησης, συμπεριλαμβανομένων των εργαλείων χρηματοδότησης κινδύνου. Ζητούμε τον προσδιορισμό έργων στρατηγικής σημασίας και τη δημιουργία ενός σημαντικού έργου κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (IPCEI). Λαμβάνοντας ένα παράδειγμα από τον τομέα της ενέργειας, τα έργα αυτά θα πρέπει να επωφεληθούν από ταχείες διαδικασίες αδειοδότησης. Οι βιώσιμες εξορυκτικές δραστηριότητες και οι δυνατότητες προμήθειας στα κράτη μέλη θα πρέπει να διερευνηθούν περαιτέρω. Χαιρετίζουμε θερμά τις προσπάθειες της Επιτροπής να συνάψει νέες εταιρικές σχέσεις με αφρικανικές χώρες για κρίσιμες πρώτες ύλες.Η Ομάδα ΕΛΚ καλεί τα κράτη μέλη να μην απαγορεύουν την εξερεύνηση ή τις βιώσιμες εξορυκτικές δραστηριότητες στα εδάφη τους.
• Η Ομάδα ΕΛΚ καλεί να διερευνήσει τη δημιουργία μιας πανευρωπαϊκής αλυσίδας εφοδιασμού προκειμένου να ενισχυθεί η αυτονομία σε κρίσιμους τομείς (όπως η κατασκευή ημιαγωγών). Η σχεδόν μεταφορά σε χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης θα μπορούσε να συμβάλει στον περιορισμό των διαταραχών στο μέλλον, καθώς και να οδηγήσει σε μεγαλύτερη διαφοροποίηση των αλυσίδων εφοδιασμού.

5. Το κόστος της επιχειρηματικής δραστηριότητας

Υψηλές τιμές ενέργειας, διαταραγμένες αλυσίδες εφοδιασμού, μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα, καθώς και νέα νομοθεσία που βρίσκεται στα σκαριά - οι επιχειρήσεις μας επωμίζονται το βάρος όλων αυτών των εξελίξεων. Αθροιστικά, η σωρευτική τους επίδραση μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τις επιχειρήσεις μας και τις θέσεις εργασίας που παρέχουν. Αυτό μπορεί επίσης να σημαίνει ότι η επιχείρηση ως συνήθως δεν είναι πλέον βιώσιμη.

• Η Ομάδα ΕΛΚ ζητεί να ελαφρυνθεί άμεσα το βάρος των επιχειρήσεων με την επίκληση ενός ρυθμιστικού μορατόριουμ και να καθυστερήσουν οι πράξεις εκείνες που θα αύξαναν άσκοπα το κόστος για τις επιχειρήσεις που βρίσκονται ήδη υπό πίεση (όπως ο REACH).
• Η Ομάδα ΕΛΚ καλεί την Επιτροπή να παράσχει ανάλυση ανά τομέα για τις σωρευτικές επιπτώσεις των υψηλότερων τιμών της ενέργειας και των πρώτων υλών, της νέας νομοθεσίας και των επιπτώσεων του πολέμου. Θέλουμε να δούμε μια ολοκληρωμένη, διατομεακή αξιολόγηση των επιπτώσεων στις αναθεωρήσεις της υφιστάμενης νομοθεσίας καθώς και στη νέα νομοθεσία για την ενέργεια.
• Η Ομάδα του ΕΛΚ καλεί τα κράτη μέλη να χρησιμοποιήσουν άμεσα τα πρόσθετα φορολογικά έσοδα που βασίζονται στις υψηλότερες τιμές της ενέργειας για την ανακούφιση των πολιτών και των ΜΜΕ.
• Η Ομάδα του ΕΛΚ υποστηρίζει την απελευθέρωση της εγκατάστασης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ιδίως για τα νοικοκυριά. Η μείωση της γραφειοκρατίας είναι σημαντική για την αύξηση της παραγωγής ενέργειας στον ιδιωτικό τομέα και θα παρακινήσει επίσης τα νοικοκυριά να διαχειριστούν την ενεργειακή απόδοση. Προτρέπουμε τα κράτη μέλη να μειώσουν το ρυθμιστικό βάρος για την εγκατάσταση και την υιοθέτηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας- ιδίως, με την άρση των διοικητικών εμποδίων και την απλούστευση της αδειοδότησης και καλεί την Επιτροπή να δημοσιεύσει παραδείγματα βέλτιστων πρακτικών για μη γραφειοκρατικές λύσεις εγκατάστασης και λειτουργίας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ως σημεία αναφοράς σε μια "Κατευθυντήρια γραμμή για την ταχεία και μη γραφειοκρατική επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας" και να οργανώσει μια ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των κρατών μελών. Χρειαζόμαστε μια νέα προσέγγιση για καλύτερη ρύθμιση, προκειμένου να υλοποιήσουμε πολιτικές με το χαμηλότερο δυνατό κόστος για την κοινωνία. Η Επιτροπή πρέπει επιτέλους να προσφέρει μια προληπτική εφαρμογή της αρχής "Μία-Εντός-Μιας-Εκτός ", η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνεται στην προπαρασκευαστική φάση κάθε νομοθετικής πράξης.
• Κατά προτεραιότητα, οι πολιτικές και οι κανονιστικοί μας κανόνες πρέπει να προσφέρουν βοήθεια στις ΜΜΕ, μειώνοντας τη γραφειοκρατία. Αυτό θα πρέπει να επιτευχθεί μέσω μιας πλήρους πρωτοβουλίας της Επιτροπής για την "μείωση της γραφειοκρατίας" μετά την COVID-19. Για τον σκοπό αυτό, πρέπει να αυξήσουμε τις επενδύσεις στην ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης, μεταξύ άλλων μέσω του πυλώνα ψηφιοποίησης της διευκόλυνσης για την ανθεκτικότητα και την ανάκαμψη. Ειδικότερα, πρέπει να βελτιωθεί η πρόσβαση στη χρηματοδότηση για τις ΜΜΕ που αντιμετωπίζουν δυσκολίες με την αύξηση του ενεργειακού κόστους.
• Σε περιόδους κρίσης, ο ρόλος της Επιτροπής είναι να διασφαλίζει τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς, εγγυώμενη την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων, των αγαθών και των υπηρεσιών, ιδίως στις διασυνοριακές περιοχές. Το COVID-19 και ο ρωσικός πόλεμος απέδειξαν ότι η Ευρώπη πρέπει να είναι καλύτερα προετοιμασμένη για στιγμές κρίσης και να ενεργεί ενωμένη. Για το σκοπό αυτό, η Ομάδα του ΕΛΚ χαιρετίζει θερμά την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ένα μέσο έκτακτης ανάγκης για την ενιαία αγορά.
• Η Ομάδα του ΕΛΚ ζητά η ενιαία αγορά να αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές της προς όφελος των Ευρωπαίων καταναλωτών και να ενισχύσει την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα, με την άρση των υφιστάμενων εμποδίων, όπως οι ειδικές τεχνικές απαιτήσεις σε εθνικό επίπεδο και η εσφαλμένη εφαρμογή των οδηγιών της ΕΕ - και να βελτιώσει τον μηχανισμό επίλυσης προβλημάτων "SOLVIT", συμβάλλοντας έτσι στη μείωση των συνολικών επιπέδων τιμών.
• Η ομάδα του ΕΛΚ καλεί τα κράτη μέλη να βελτιώσουν τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας με την άρση των εμποδίων, μεταξύ άλλων σε τομείς όπως η φορολογία, η κοινωνική πολιτική και η αναγνώριση των προσόντων.
• Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να μεταρρυθμίσουν τα εκπαιδευτικά τους συστήματα ώστε να είναι πιο συναφή με τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς εργασίας. Τα συστήματα επαγγελματικής εκπαίδευσης έχουν ισχυρό ιστορικό στη διδασκαλία σχετικών δεξιοτήτων. Η ευκολότερη πρόσβαση στην ταχεία επανεκπαίδευση και αναβάθμιση των δεξιοτήτων είναι απαραίτητη.
• Η τρέχουσα κρίση δείχνει τη σημασία της διατροφικής αυτάρκειας. Η Ομάδα ΕΛΚ είναι πεπεισμένη ότι πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να βελτιώσουμε την αυτάρκεια σε τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένων των εισροών στη γεωργία, όπως τα λιπάσματα και οι ζωοτροφές. Ταυτόχρονα πρέπει να αποφύγουμε περαιτέρω ευρωπαϊκή νομοθεσία που θέτει σε κίνδυνο - ή κινδυνεύει να θέσει σε κίνδυνο - την αυτάρκειά μας.

6. Προϋπολογισμός και χρηματοδοτική στήριξη της ΕΕ

• Η Ομάδα του ΕΛΚ ζητεί να αξιοποιηθούν πλήρως όλα τα μέσα που διαθέτει το τρέχον πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο και να επαναχρησιμοποιηθεί ολόκληρο το ποσό των αποδεσμεύσεων για την περίοδο 2014-2020, ώστε να διοχετευθούν κεφάλαια στις αναγκαίες επενδύσεις και να συμβάλουν στην ανακούφιση των ελλείψεων εφοδιασμού.
• Η Ομάδα του ΕΛΚ απαιτεί την επείγουσα αναθεώρηση του ΠΔΠ για την κάλυψη των αυξημένων χρηματοδοτικών αναγκών μετά από εμπεριστατωμένη ανάλυση των επιπτώσεων του πολέμου στις υφιστάμενες πολιτικές της ΕΕ, καθώς και τη στροφή σε νέες πολιτικές προτεραιότητες και αναδυόμενες ανάγκες. Η πρόταση για την αναθεώρηση θα πρέπει να γίνει το συντομότερο δυνατό και το αργότερο μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2023. Ο προϋπολογισμός της ΕΕ πρέπει να γίνει πιο ευέλικτος, ώστε να μπορεί να αντιδράσει σε κρίσεις που ανακύπτουν κατά τη διάρκεια της επταετούς διάρκειας του δημοσιονομικού σχεδιασμού, διατηρώντας παράλληλα τη χρηματοδότηση των υφιστάμενων προγραμμάτων.
• Απαιτείται σοβαρή συζήτηση για τη μελλοντική χρηματοδότηση του προϋπολογισμού της ΕΕ και η εισαγωγή των νέων ιδίων πόρων θα πρέπει να πραγματοποιηθεί όπως ορίζεται στη νομικά δεσμευτική διοργανική συμφωνία της 16ης Δεκεμβρίου 2020. Η Ομάδα του ΕΛΚ καλεί την Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις για ένα δεύτερο καλάθι νέων ιδίων πόρων μέχρι το τέλος του 2023 και καλεί τα κράτη μέλη να συνεργαστούν. Τα εν λόγω πρόσθετα έσοδα από τους νέους ίδιους πόρους είναι απαραίτητα για την κάλυψη τουλάχιστον της αποπληρωμής του κόστους του μέσου ανάκτησης/του κόστους που σχετίζεται με το NextGenerationEU, καθώς και για τη διασφάλιση της βιώσιμης χρηματοδότησης του προϋπολογισμού της ΕΕ σε μακροπρόθεσμη βάση.
• Στο πλαίσιο των υφιστάμενων χρηματοδοτικών προγραμμάτων της ΕΕ, οι πόροι του προϋπολογισμού θα πρέπει να αξιοποιηθούν καλύτερα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του πληθωρισμού στους πολίτες και τις επιχειρήσεις μας, ιδίως στις ΜΜΕ.
• Η αύξηση του επιπέδου της εγγύησης της ΕΕ στο πρόγραμμα InvestEU θα μπορούσε να δώσει ώθηση στις επενδύσεις για τη στήριξη των ευρωπαϊκών ΜΜΕ, μεταξύ άλλων για τον σκοπό της κεφαλαιακής ενίσχυσης, και η δημιουργία ειδικού παραθύρου για τις εταιρείες που έχουν πληγεί από τις συνέπειες του πολέμου, καθώς και για έργα που σχετίζονται με την ενεργειακή ανεξαρτησία, που περιλαμβάνει τη στήριξη των ενεργειακών και κλιματικών στόχων στο εν λόγω πρόγραμμα, που χρηματοδοτούνται με νέα χρηματοδότηση.
• Η στήριξη αλληλεγγύης προς τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση του αυξανόμενου ενεργειακού κόστους πρέπει να συνδεθεί με την προϋπόθεση να καταβάλουν τις απαραίτητες προσπάθειες για την απεξάρτηση του ενεργειακού τους εφοδιασμού από τη Ρωσία.
• Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή θα πρέπει να συνεχίσουν να αξιοποιούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την εργαλειοθήκη κρατικών ενισχύσεων, συμπεριλαμβανομένου του νέου προσωρινού πλαισίου κρατικών ενισχύσεων για την αντιμετώπιση κρίσεων, ως μια χρονικά περιορισμένη παρέκκλιση από το status quo.

7. Εξοικονόμηση ενέργειας

Η μείωση της χρήσης ενέργειας είναι ζωτικής σημασίας για την καταπολέμηση της αύξησης των τιμών του φυσικού αερίου και του πετρελαίου. Φιλόδοξες πολιτικές και προγράμματα σε επίπεδο ΕΕ για ενεργειακά αποδοτικές κατοικίες και κτίρια πρέπει να βασίζονται σε ουσιαστικές συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να υπάρξουν μεγαλύτερα κίνητρα και δημόσιες επενδύσεις γύρω από τη μετασκευή ή την ανακαίνιση για να γίνουν τα ακίνητα, τα εργοστάσια και τα γραφεία πιο ενεργειακά αποδοτικά.

• Η Ομάδα ΕΛΚ πιστεύει ακράδαντα ότι η ενεργειακή απόδοση σε όλους τους τομείς θα είναι ζωτικής σημασίας τόσο βραχυπρόθεσμα για τον μετριασμό των επιπτώσεων της ενεργειακής ανεπάρκειας, αλλά και μακροπρόθεσμα για τη μείωση του κόστους των καταναλωτών και της βιομηχανίας.
• Η Ομάδα ΕΛΚ καλεί τα κράτη μέλη, υπό το συντονισμό της Επιτροπής, να αναπτύξουν μια καθοδήγηση για την εξοικονόμηση ενέργειας για τις επιχειρήσεις, τη βιομηχανία και τα νοικοκυριά, ώστε να μπορέσουν να προετοιμαστούν για τον επερχόμενο χειμώνα και να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση. Για τα νοικοκυριά, εκτός από συμβουλές σχετικά με τη χρήση ενέργειας, θα πρέπει να περιλαμβάνει προληπτικές πληροφορίες σχετικά με προγράμματα χρηματοδότησης για την ανακαίνιση κατοικιών.
• Οι ηλιακοί συλλέκτες στις στέγες , οι αντλίες θερμότητας και οι μικρές ανεμογεννήτριες σε όλη την ΕΕ πρέπει να ενισχυθούν με σκοπό τη μείωση της χρήσης φυσικού αερίου. Όλα τα διοικητικά εμπόδια θα πρέπει να απλουστευθούν ή να καταργηθούν και τα κράτη μέλη θα πρέπει να διαθέσουν σημαντικά συστήματα επιδοτήσεων.
• Η ΕΕ θα πρέπει να διαθέσει λεπτομερείς ενημερωτικές εκστρατείες για πρακτικές, αποτελεσματικές και ρεαλιστικές συμβουλές εξοικονόμησης γύρω από το κόστος ζωής και το ενεργειακό κόστος σε όλες τις γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων πληροφοριών για τα δικαιώματα των καταναλωτών σε ολόκληρη την ΕΕ.

Ζητούμε περισσότερη στήριξη για τις ανακαινίσεις. Οι βαθιές ανακαινίσεις, όπως η μόνωση των κτιρίων, συνεπάγονται σημαντικό κόστος το οποίο η πλειονότητα των νοικοκυριών δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά. Ως εκ τούτου, η Ομάδα ΕΛΚ ζητεί ευκολότερη πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό. Ενθαρρύνουμε πιο φιλικές προς το περιβάλλον πρωτοβουλίες, όπως κουπόνια για τους ταξιδιώτες που χρησιμοποιούν τον σιδηρόδρομο ή τις δημόσιες συγκοινωνίες και φορολογικά κίνητρα για την προώθηση της ανακύκλωσης και φορολογικές πιστώσεις και εκπτώσεις για την ανακαίνιση υλικών και την ενεργειακή απόδοση κτιρίων και εγκαταστάσεων. Καλούμε τα κράτη μέλη να εξετάσουν το ενδεχόμενο παροχής πριμοδοτούμενων κινήτρων υπέρ των καταναλωτών, ιδίως των πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων και των νοικοκυριών που καταβάλλουν προσπάθειες για την εξοικονόμηση ενέργειας- για παράδειγμα, μέσω της μείωσης του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας, ιδίως κατά τις ώρες αιχμής.